Weblog Terra Maja

Vaas met twee gezichten

Wie kent niet de vaas met de twee gezichten? In het platte vlak zien we óf de vaas óf de gezichten, nooit beide afbeeldingen tegelijk.

Met één tekening kunnen twee 'dingen' worden waargenomen, afhankelijk van waar de toeschouwer de begrenzende lijnen aan toekent: als de contouren van een vaas of als twee gezichtsprofielen.

vaas2gezichtenDe oorspronkelijke tekening, in 1915 ontworpen door de Deense kunstenaar (en psycholoog) Edgar Rubin, werd het 'logo' van de Gestaltpsychologie. Die theorie benadrukt dat wij van nature geneigd zijn in de chaos aan prikkels die op ons netvlies terechtkomen, direct verbanden aan te brengen.

We zien automatisch een figuur (Gestalt) tegen een achtergrond, dat wil zeggen: de vaas tegen de zwarte achtergrond of de twee gezichten tegen een witte achtergrond.

We zien ook slechts een van beide, we kunnen onmogelijk zowel de vaas als de gezichten zien.

De Gestalt-vaas bestaat ook in driedimensionale vorm. Het Britse koningspaar bezit een exemplaar waarvan de contouren hun beider profiel volgen.

scan_2.8 small

Bij een object is het moeilijker de gezichten te zien dan in de Rubin-versie. Het dingachtige van de vaas staat meer op de voorgrond, nog geaccentueerd door inscripties op de vaas.

Dit bewijst alleen maar de stelling dat we geneigd zijn concrete objecten als eerste waar te nemen.

Een kunstenaar die sterk met het figuur/achtergrond verschijnsel heeft geëxperimenteerd, was Piet Mondriaan. Klik hier voor een uitleg.


Terug